تحلیل آماری و همدیدی بارش برف سنگین در شمال شرق ایران

به منظور تحلیل و بررسی تغییرات بارش برف سنگین در منطقه شمال شرق ایران آمار بارش برف 4 ایستگاه سینوپتیکی که از مناطق برفگیر محدوده مطالعاتی بوده¬اند از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید. بررسی اولیه نشان داد که بارش برف سنگین در ایستگاه¬های انتخابی در طول دوره آماری مشترک دارای نوسانات زیاد بوده و سیر نزولی در ایستگاه مشهد و نیشابور و سیر صعودی در ایستگاه قوچان و بجنورد مشاهده می¬شود. آزمون من کندال نیز نشان داد که بارش برف سنگین در ایستگاه مشهد روند نزولی معنی دار اما در سایر ایستگاه¬ها فاقد روند معنی دار بوده است. تحلیل عاملی و خوشه¬ای بر روی روزهای انتخابی انجام شده که سه خوشه مشخص گردید. برای یافتن روز نماینده در هر گروه از آزمون همبستگی استفاده شد و روزی که بیشترین همبستگی با میانگین هر خوشه داشت به عنوان روز نماینده تعیین شده است. برای تحلیل سامانه¬های جوی که سبب بارش برف سنگین در منطقه شده نقشه¬های فشار تراز دریا، نقشه تراز 500 هکتوپاسکال، وزش رطوبتی و دمایی تراز 700،850،1000 و 500 هکتوپاسکال استفاده گردید. نتایج حاصل از تحلیل سینوپتیکی نشانگر آن است که استقرار و گسترش زبانه پرفشار سیبری در محدوده مورد مطالعه و رطوبتی که توسط دریای مدیترانه، سیاه و خزر تامین می¬شود ضمناً کاهش دما ریزش برف سنگین در منطقه می¬گردد. با بهره گرفتن از روش تحلیل خوشه وارد 3 الگو اصلی بارش برف سنگین استخراج گردید.در الگو 1و 3 جریانات گرم و مرطوب ناشی از ادغام چرخند دریای مدیترانه، دریای سیاه و دریای خزز نقش اصلی تامین رطوبت این بارش ها را فراهم می آورند به شرط اینکه شرایط برخورد این جریانات با هوای سرد ناشی از سیستم واچرخند سیبری فراهم شده و گرادیان حرارتی بالایی در منطقه شمال شرق ایران به وجود آید. البته در الگوی 2نقش بارز دریای سرخ و خلیج فارس به سبب وجود یک مرکز چرخندی در شمال عربستان و مرکز واچرخندی بر روی سیبری، نقش بارزی در تامین رطوبت جریانات جنوبی از این سیستم سینوپتیکی به روی منطقه مورد مطالعه داشته است.